Το Διοικητικό Συμβούλιο τής Εταιρείας Ανδρίων Επιστημόνων έχει την τιμή να σας προσκαλέσει στην διάλεξη της Δρ. Χριστίνας Α. Τελεβάντου, διευθύντριας ανασκαφής Στρόφιλα Άνδρου, με θέμα:
ΣΤΡΟΦΙΛΑΣ ΑΝΔΡΟΥ: ΕΝΑΣ ΝΕΟΛΙΘΙΚΟΣ ΠΡΩΤΟΑΣΤΙΚΟΣ ΟΙΚΙΣΜΟΣ
Η εκδήλωση θα πραγματοποιηθεί την Δευτέρα 13 Μαΐου 2013, ώρα 19:00, στην αίθουσα Λόγου της «Στοάς του Βιβλίου», στην Αθήνα, Πεσμαζόγλου αρ.5 & Σταδίου.
ΠΕΡΙΛΗΨΗ ΔΙΑΛΕΞΗΣ
Οι ανασκαφές στο οροπέδιο του Στρόφιλα, στη δυτική ακτή της Άνδρου, έφεραν στο φως τα ερείπια ενός εκτεταμένου οικισμού, που ανήκει στον πολιτιστικό ορίζοντα της «Αττικής-Κεφάλας», της Τελικής Νεολιθικής περιόδου (4500-3200 π.Χ.). Η ανάπτυξή του οφείλεται σε μεγάλο βαθμό στη στρατηγική γεωγραφική θέση της Άνδρου κοντά στην Αττική, και ειδικότερα τη Λαυρεωτική, σε συνδυασμό με το γεγονός ότι αποτελούσε σημαντικό κόμβο και ενδιάμεσο σταθμό στους θαλάσσιους δρόμους της νεολιθικής ναυσιπλοΐας για τη διακίνηση αγαθών (π.χ. μηλιακού οψιανού και μεταλλεύματος) και τη μετάδοση τεχνολογίας και ιδεών ανάμεσα στις Κυκλάδες, την ηπειρωτική χώρα, την Εύβοια και το βορειοανατολικό Αιγαίο.
Μία σειρά σημαντικών στοιχείων τον καθιστούν, με τα έως τώρα δεδομένα, μοναδικό στις Κυκλάδες και στην εγγύτερη γεωγραφική περιοχή (π.χ. Εύβοια, Αττική):
- Η μεγάλη έκταση του οικισμού, σε συνδυασμό με τoν πυκνό πολεοδομικό ιστό και το ιδιαίτερα μεγάλο μέγεθος των κτηρίων
- Tα έργα συλλογικού χαρακτήρα από την κοινότητα, όπως είναι η οχύρωση, το ιερό και η εκτεταμένη χρήση των βραχογραφιών.
- Η πληθώρα των υψηλής ποιότητας ευρημάτων.
- Η προηγμένη τεχνολογία (π.χ. μεταλλοτεχνία, λιθοτεχνία).
- Οι εκτεταμένες βραχογραφίες σε ανασκαμμένο περιβάλλον, με συμβολικά (δακτυλιόσχημο θέμα/σύμβολο γυναικείας θεότητας ενός ευρύτατα διαδεδομένου κώδικα επικοινωνίας από την Πελοπόννησο μέχρι τη Βάρνα στις ακτές της Μαύρης Θάλασσας, πέλματα/σύμβολο της ανθρώπινης παρουσίας, κοιλότητες σε σπειροειδή διάταξη/σύμβολο της θάλασσας, φαλλόσχημο/σύμβολο του ανδρικού φύλου, τρίγωνα/σύμβολο του γυναικείου φύλου), γραμμικά (σπείρα, μαίανδρος), εικονιστικά θέματα (πλοία/η αρχαιότερη εμφάνιση στις Κυκλάδες, ζώα –κατσίκια, ελάφια, τσακάλια, ψάρια, δελφίνια κ.ά.), καθώς και με αφηγηματικές σκηνές (πομπή πλοίων, κυνήγι ελαφιών από τσακάλια, θαλάσσιος βυθός με παράσταση δελφινιού με το μικρό του, ανθρώπινη πιθανώς μορφή ή ανθρωπόμορφο «ξόανο», ύψ. 0,45 μ., ενδεχομένως απεικόνιση θεότητας). Οι νεολιθικοί καλλιτέχνες, πολύ πριν την ανάπτυξη της εικονιστικής τέχνης στις Κυκλάδες κατά τη Μέση και Ύστερη Εποχή του Χαλκού (αγγειογραφία, τοιχογραφίες), έθεσαν τις βάσεις του εικονογραφικού λεξιλογίου και της διαχείρισης του χώρου σε σύνθετες παραστάσεις.
- Ο έντονος ναυτικός χαρακτήρας του οικισμού (ναυπηγική/ ναυσιπλοΐα/εμπόριο) που τεκμηριώνεται από τις εκατό και πλέον απεικονίσεις πλοίου στις βραχογραφίες σε χώρους συλλογικής χρήσης (π.χ. ιερό, τείχος, χώρος βόρεια του τείχους) ως το κυρίαρχο σύμβολο της κοινότητας.
- Η χρήση ενός αναπτυγμένου και ευρύτατα διαδεδομένου κώδικα επικοινωνίας με χρήση συστήματος συμβόλων (δακτυλιόσχημο θέμα/πέλματα, κοιλότητες σε διάταξη σπείρας).
Τα στοιχεία αυτά καταδεικνύουν ότι πρόκειται για έναν εύρωστο πρωτοαστικό οικισμό με κυρίαρχο ναυτικό χαρακτήρα, ο οποίος αναμφίβολα θα διαδραμάτιζε, σε ένα ευρύτερο δίκτυο μικρότερων ή/και ανάλογων οικισμών, σημαντικό ρόλο κατά την ΤΝ περίοδο.
Ο Στρόφιλας αποκαλύπτει μια νέα εικόνα για τον πολιτισμό στο νησιωτικό Αιγαίο και ιδιαίτερα στις Κυκλάδες κατά τη ΤΝ περίοδο, διευρύνοντας τους ορίζοντες της κυκλαδικής προϊστορίας και εικονογραφίας. Καταδεικνύει ότι από την περίοδο αυτή διαμορφώθηκε στις Κυκλάδες ένας υψηλός πολιτισμός με μεγάλες οργανωμένες ναυτικές κοινωνίες και ανάλογους οικισμούς με πρωτοαστικές δομές, που αποτέλεσε τη βάση για τη μετέπειτα πολιτιστική εξέλιξη της Μέσης και της Ύστερης Εποχής του Χαλκού.